Emerytura w Niemczech — wiek, wysokość i minimalna niemiecka emerytura

Żyjesz i pracujesz w Niemczech i zastanawiasz się, czy należy Ci się emerytura w Niemczech?

Jak się o nią starać i czy trudną ją dostać? Jak wygląda cała procedura? Ile wynosi minimalna emerytura w Niemczech? Po ilu latach możesz przejść na emeryturę i ile ona wynosi?

W naszym przewodniku w prosty sposób omawiamy wszystkie kwestie związane z niemiecką emeryturą.

System emerytalny w Niemczech

Kwestie związane z niemiecką emeryturą są dość skomplikowane. Wynika to między innymi z tego, że niemiecki system emerytalny przechodził wiele reform.

W uproszczeniu prawo do niemieckiej emerytury regulują 2 umowy:

1. Porozumienie emerytalne z 1975 roku

Pełna nazwa tego porozumienia to: polsko-niemieckie porozumienie w sprawie ubezpieczenia społecznego z 09.10.1975 roku. Zgodnie z tym porozumieniem emerytura jest wypłacana na podstawie wszystkich składek, które były płacone i w Niemczech, i w Polsce. Emeryturę wypłaca tylko jedno państwo — to, w którym mieszka emeryt.

2. Prawo emerytalne Unii Europejskiej

W Unii Europejskiej obecnie obowiązuje zasada tzw. koordynacji emerytur. Co to znaczy? Do emerytury wliczają się okresy prac ze wszystkich państw Unii, w których pracowaliśmy, bez względu na to, gdzie pracowałeś i niezależnie od tego, gdzie będziemy pobierać emeryturę. W UE składki emerytalne są odprowadzane w kraju, w którym pracujemy, zaś emerytura jest wypłacana w miejscu zamieszkania w momencie uzyskania prawa do świadczenia emerytalnego.

Osoby, które przyjechały do Niemiec przed 31.12.1990, obowiązuje porozumienie emerytalne z 1975 r. Natomiast wszystkie pozostałe osoby obejmuje już prawo UE.

Pewnie zastanawiasz się, które prawo będzie dotyczyło Ciebie? To zależy od tego, od kiedy mieszkasz w Niemczech (i płacisz tam składki):

• Przeprowadziłeś się do Niemiec przed 31.12.1990 roku ➡️ będzie Cię dotyczyło porozumienie emerytalne z 1975 roku
• Przeprowadziłeś się do Niemiec poo 01.01.1991 roku ➡️ będzie Cię dotyczyło prawo emerytalne Unii Europejskiej

Przyjrzyjmy się tym dwóm opcjom ⬇️ ⬇️ ⬇️

Kto ma prawo do emerytury w Niemczech?

Niemiecka emerytura jest przyznawana w 2 poniższych sytuacjach:

1) Niemiecka emerytura dla osób, które osiedliły się w Niemczech przed 31.12.1990

Osoby, które przeprowadziły się do Niemiec przed 31.12.1990 roku i do dziś tam mieszkają (nieprzerwanie), podlegają porozumieniu emerytalnemu z 1975 roku (jego pełna nazwa to: polsko-niemieckie porozumienie w sprawie ubezpieczenia społecznego z 09.10.1975 roku).

Zgodnie z tym porozumieniem, emerytura jest wypłacana na podstawie całego naszego stażu pracy, czyli wszystkich składek, które były płacone zarówno w Niemczech, jak i w Polsce. Jeśli więc pracowaliśmy i w Polsce, i w Niemczech, do emerytury zostaną wzięte pod uwagę lata pracy z obydwu tych państw. Emeryturę wypłaca tylko jedno państwo — to, w którym mieszka emeryt.

Wyjątek od polsko-niemieckiego porozumienia emerytalnego z 1975 roku

Od tej zasady jest jednak wyjątek (dotyczący rolników, żołnierzy lub osób prowadzących działalność gospodarczą). Porozumienie emerytalne z 1975 roku dotyczy tylko osób zatrudnionych na umowach o pracę. Jeśli więc przed wyprowadzką do Niemiec pracowałeś w Polsce jako żołnierz, rolnik lub miałeś własną działalność gospodarczą, prawo unijne umożliwia Ci ubieganie się również o polską emeryturę.

Ze wszystkimi dodatkowymi pytaniami dotyczącymi Twojej sytuacji, warto zwrócić się o radę do prawnika, doradcy emerytalnego lub ubezpieczyciela emerytalnego w Polsce lub w Niemczech.

2) Niemiecka emerytura dla osób, które osiedliły się w Niemczech po 01.01.1991

Osoby, które przeprowadziły się do Niemiec po 01.01.1991 roku, podlegają prawu emerytalnemu Unii Europejskiej. Oznacza to, że polski ubezpieczyciel wypłaca emeryturę polską do Niemiec, a następnie niemiecki urząd do spraw emerytalnych wylicza ostateczną kwotę emerytury.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać emeryturę w Niemczech?

Aby nabyć prawo do niemieckiej emerytury, trzeba spełnić szereg warunków:

• Pracować w Niemczech przez co najmniej 12 miesięcy
• Opłacać przynajmniej minimalne składki emerytalne przez tzw. „okres wyczekiwania" („Wartezeit"). Czas ten zależy od rodzaju emerytury i może wynosić 5, 20, 35 lub 45 lat. Czas wyczekiwania dla tzw. standardowej emerytury („Regelaltersrente") w Niemczech wynosi minimum 5 lat. W tym czasie trzeba być objętym tamtejszym ubezpieczeniem emerytalnym i opłacać minimalne składki (w ten okres wliczone są: zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek chorobowy czy okres wychowawczy)
• Należy również osiągnąć wiek emerytalny, który od 2029 roku będzie wynosił 67 lat (dla kobiet i dla mężczyzn)

Ile wynosi wiek emerytalny w Niemczech?

Obecnie wiek emerytalny w Niemczech uzależniony jest od roku urodzenia. Obecnie (2024) wynosi 65 lat i 11 miesięcy.

Do 2031 roku wiek emerytalny będzie stopniowo podwyższany o jeden miesiąc.

Od 2031 roku wiek emerytalny w Niemczech będzie wynosił 67 lat, zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn.

Wyjątek dotyczący wieku emerytalnego w Niemczech

Jest od tego jeden wyjątek: jeśli urodziłeś się przed 1947 rokiem, pracowałeś 45 lat i spełniasz wszystkie warunki, aby otrzymać niemiecką emeryturę, możesz przejść na emeryturę w wieku 65 lat.

Osoby urodzone w 1946 roku i wcześniej mogą przejść na emeryturę w wieku 65 lat.

Wcześniejsza emerytura w Niemczech

Być może zastanawiasz się, czy istnieje w Niemczech coś takiego jak “wcześniejsza emerytura”?

Na przykład na emeryturę w wieku 60 lat mogą przejść osoby, które wcześniej otrzymywały rentę i mają odpowiednio długi staż pracy.

Wady wcześniejszej emerytury w Niemczech

Rzecz jasna wcześniejsza emerytura wiąże się z wadami natury finansowej. Każdy miesiąc wcześniejszej emerytury to strata w wysokości 0,3% jej wartości. Wydaje się mało? Nic bardziej mylnego! W perspektywie roku to aż o 3,6% mniej!

Limit obniżenia emerytury jest w Niemczech z góry ustalony i wynosi 14,4%.

Ile wynosi emerytura w Niemczech?

Średnia emerytura dla mężczyzny w Zachodnich Niemczech w 2024 wynosi 1179 euro i 1249 euro we Wschodnich Niemczech. Średnia emerytura dla kobiety w Zachodnich Niemczech wynosi 741 euro i 1065 w Niemczech Wschodnich.

Wysokość niemieckiej emerytury zależy od kilku rzeczy:

• Wysokości naszych zarobków
• Wysokości składek odprowadzonych na ubezpieczenie
• Stażu pracy
• Współczynnika momentu przejścia na emeryturę
• Zebranych punktów emerytalnych, niem. „Entgeltpunkte"
• Współczynnika wartości emerytury, niem. „Rentenwert"

Brzmi skomplikowanie? Już tłumaczymy! Wysokości składek i stażu pracy nikomu nie musimy tłumaczyć. Powiemy natomiast, co to są punkty emerytalne, współczynnik wartości emerytury i współczynnik momentu przejścia na emeryturę.

Entgeltpunkte, czyli punkty emerytalne

Każdemu w Niemczech są przyznawane punkty emerytalne w zależności od wysokości rocznych zarobków, są to właśnie tzw. „Entgeltpunkte". Jeden punkt odpowiada średniemu rocznemu wynagrodzeniu w Niemczech, które wynosi w 2020 roku 40 551 euro. Oznacza to, że jeśli w 2020 roku zarobisz kwotę 40 551, otrzymasz 1 punkt emerytalny.

Współczynnik wartości emerytury (niem. Rentenwert)

Rentenwert to wartość punktu zarobków w niemieckim ustawowym ubezpieczeniu emerytalnym, wyrażona w euro. Wartość ta zmienia się co roku. W 2020 roku wyniosła 31,89 euro.

Współczynnik momentu przejścia na emeryturę

Jeśli przechodzisz na emeryturę w regularnym wieku emerytalnym, współczynnik ten wynosi 1,0. Za każdy miesiąc przedterminowego przejścia na emeryturę współczynnik ten jest zmniejszany o 0,3%.

Przy ustalaniu wysokości emerytury wszystkie zgromadzone punkty (Entgeltpunkte) mnożone są przez współczynnik wartości emerytury (Rentenwert) i współczynnik momentu przejścia na emeryturę.

Przykładowe wyliczenie emerytury w Niemczech

Załóżmy, że osoba przechodząca na emeryturę ma 67 lat, pracowała przez 40 lat i zarabiała zawsze średnią krajową. Czyli przez 40 lat pracy zgromadziła 40 punktów (1 średnia krajowa = 1 punkt). Wysokość jej emerytury (w uproszczeniu) wyniesie: 40x31,89 = 1275,6 euro.

Kalkulator emerytalny niemieckiej emerytury

Przy szacunkowym wyliczaniu wysokości niemieckiej emerytury można skorzystać na przykład z kalkulatora emerytalnego.

Należy jednak pamiętać, że to naprawdę uproszczony sposób liczenia emerytury, który nie uwzględnia wielu czynników. Ostatecznych i oficjalnych informacji dotyczących wysokości emerytury udzieli polski ZUS lub niemiecki Deutsche Rentenversicherung Bund.

Ile wynosi średnia emerytura w Niemczech?

Według najnowszego raportu rządu federalnego dotyczącego emerytur, średnia niemiecka emerytura dla par wynosi:

• 2989 euro (Niemcy Zachodnie)
• 2577 euro (Niemcy Wschodnie)

Średnia niemiecka emerytura wśród mężczyzn wynosi:

• 1875 euro (Niemcy Zachodnie)
• 1563 euro (Niemcy Wschodnie)

Średnia niemiecka emerytura wśród kobiet wynosi:

• 1617 euro (Niemcy Zachodnie)
• 1567 euro (Niemcy Wschodnie)

Minimalna emerytura w Niemczech

W Niemczech nie istnieje coś takiego, jak "minimalna emerytura". Jej wysokość zależy wyłącznie od wysokości odprowadzanych przez nas składek emerytalnych i wysokości naszych zarobków. Emerytura jest obliczana w sposób punktowy, zgodnie z wysokością naszych zarobków.

To się jednak trochę zmieniło w 2021 roku...

Emerytura podstawowa Grundrente

1 stycznia 2021 roku weszła w życie ustawa o emeryturze podstawowej. Świadczenie to ma wspierać osoby o najniższych dochodach.

Grundrente to tak naprawdę nie emerytura, ale dodatek emerytalny. Dlatego to świadczenie dla osób, którym przysługuje emerytura.

z Grundrente będą mogły korzystać osoby, które odprowadzały składki emerytalne przez co najmniej 33 lata. Do okresów składkowych będą zaliczane nie tylko lata pracy, ale również okres składki opiekuńczej lub składek chorobowych, czas wychowywania dziecka do 10 roku życia lub innych świadczeń. Nie są jednak wliczane okresy bezrobocia.

Nie trzeba się ubiegać o Grundrente. Świadczenie zostanie wypłacone automatycznie emerytom otrzymującym najniższe świadczenia.

Grundrente będzie dotyczyło przede wszystkim osób, które zarabiały poniżej średniej krajowej. Świadczenie zostanie przyznana osobom, których emerytura wynosi mniej niż 1250 EUR (osoby samotne) lub 1950 EUR (pary i małżeństwa). 

Wysokość emerytury podstawowej wyniesie od 75 EUR do 450 EUR miesięcznie.

Wniosek o niemiecką emeryturę

Wnioskowanie o niemiecką emeryturę zależy między innymi od tego, czy zależy Ci na uznaniu Twojego polskiego okresu składkowego czy nie.

Wniosek o niemiecką emeryturę z uznaniem polskiego okresu składkowego

W tej sytuacji ZUS (czyli polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych) musi potwierdzić okres płaconych przez Ciebie składek w Polsce. Najczęściej robi to w odpowiedzi na zapytanie niemieckiego urzędu ds. emerytur. Może to również zrobić we własnym zakresie. Oto lista dokumentów, które musisz dostarczyć do niemieckiego ubezpieczyciela:

• legitymacja ubezpieczeniowa
• zaświadczenie z ZUS-u
• zaświadczenia od pracodawcy (np. umową o pracę, dokumenty potwierdzające zakończenie pracy)
• zaświadczenia ze związków zawodowych, legitymacje służbowe i inne dokumenty, które potwierdzą Twój okres pracy w Polsce

Wniosek o niemiecką emeryturę bez uznania polskiego okresu składkowego

Być może przeprowadziłeś się bardzo dawno temu do Niemiec i tam rozpocząłeś swoją pierwszą pracę i nigdy nie pracowałeś na terenie Polski. Wówczas składasz wniosek o przyznanie emerytury w Niemczech do Deutsche Rentenversicherung, czyli do instytucji, która zajmuje się kwestiami emerytalnymi. Możesz to zrobić online lub wysłać wniosek pocztą. Wraz z takim wniosek przesyłasz następujące dokumenty:

• dokument tożsamości (czyli dowód osobisty lub paszport)
• numer ubezpieczenia (tzw. „Rentenversicherungsnummer”)
• nazwa i numer ubezpieczenia
• numer identyfikacji podatkowej
• numer Twojego konta bankowego

Czy trzeba składać wniosek o emeryturę czy jest ona przyznawana automatycznie?

Emerytura w Niemczech nie jest przyznawana automatycznie. Aby ją otrzymać, musisz złożyć wniosek.

Przy składaniu wniosku będzie Ci potrzebny niemiecki numer ubezpieczenia socjalnego, czyli SV-Nummer („Sozialversicherungsnummer”). Jest on często nazywany odpowiednikiem polskiego numeru PESEL. Numer ten otrzymujesz automatycznie, gdy rozpoczynasz pierwszą legalną pracę w Niemczech. Dla tego numeru prowadzona jest dokumentacja emerytalna, która będzie niezbędna przy przyznawaniu prawa do emerytury.

Poza tym warto mieć, zbierać i trzymać wszystkie potwierdzenia wypłat naszego wynagrodzenia w Niemczech (czyli tzw. „Lohnabrechnung”), świadectwa pracy, potwierdzenia zgłoszenia do ubezpieczenia i wszystkie inne dokumenty dotyczące naszej pracy i składek, które otrzymujemy od naszego pracodawcy i niemieckich urzędów. Mogą się okazać bardzo pomocne w momencie składania wniosku o emeryturę.

Kiedy składać wniosek o niemiecką emeryturę?

Wniosek o przyznanie niemieckiej emerytury warto złożyć przynajmniej na trzy miesiące przed przejściem na planowaną emeryturę. Może się również okazać, że Twoja sytuacja nie jest jasna i klarowna, w związku z tym będziesz musiał załatwić jeszcze kilka spraw przed przejściem na emeryturę. Wówczas możesz złożyć wniosek nawet pół roku wcześniej.

Nie musisz robić tego osobiście. Możesz to zrobić online lub może zrobić to ktoś za Ciebie.

Emerytura niemiecka w Polsce

Wiele osób zastanawia się, czy będą mogły pobierać niemiecką emeryturę, gdy mieszkają w Polsce. W większości przypadków można powiedzieć, że tak. Do sprawy emerytury w Niemczech należy podejść za każdym razem w sposób indywidualny. Nie istnieją bowiem jedne dotyczące wszystkich zasady. Wszystko zależy od naszej indywidualnej sytuacji.

Sytuacja z Niemiecką emeryturą dla Polaków może się wydawać na pierwszy rzut oka dość skomplikowana:

• Polacy, którzy zamieszkali w Niemczech przed dniem 31.12.1990 r. i do dziś (nieprzerwanie) Niemcy są ich krajem zamieszkania, podlegają porozumieniu emerytalnemu z 1975 roku
• Polacy, którzy zamieszkali w Niemczech po dniu 01.01.1991 r. objęci są prawem Unii Europejskiej.

W telegraficznym skrócie:

Jeśli przeprowadziłeś się do Niemiec przed 31.12.1990 rokiem, Twoja emerytura będzie wypłacana jest na podstawie wszystkich składek płaconych w Niemczech i w Polsce, ale tylko przez jedno państwo.

Jeśli przeprowadziłeś się do Niemiec po 01.01.1991 roku, Twoja emerytura jest objęta europejską koordynacją ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że do emerytury mogą się liczyć lata przepracowane we wszystkich krajach Unii Europejskiej - w tym wypadku w Niemczech i w Polsce. Wniosek emerytalny należy złożyć w miejscu, w którym mieszkamy w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz tu.

Jeśli pracowaliśmy i odprowadzaliśmy składki i w Polsce, i w Niemczech, wniosek emerytalny musimy złożyć na 6 miesięcy przed datą osiągnięcia wieku emerytalnego. Nie ma jednego właściwego dokumentu, który potwierdzałby nasze okresy pracy (ubezpieczenia), dlatego należy gromadzić wszystkie dokumenty dotyczące zatrudnienia lub ubezpieczenia, które otrzymamy od naszego pracodawcy czy od instutucji państwowych.

Pozostałe kwestie związane z emeryturą w Niemczech

Dodatki emerytalne

W Polsce istnieje szereg dodatków, które są doliczane do emerytury:

• dodatek opiekuńczy
• dodatek kombatancki
• dodatek za prace przymusowe
• dodatek dla sierot

Dodatki te przysługują osobom, które otrzymują emeryturę od polskiego ubezpieczyciela. To on zadecyduje, czy takie dodatki zostaną wypłacone dodatkowo do emerytury pobieranej na terenie Niemiec. Natomiast osoby, które otrzymują emeryturę w Niemczech na mocy porozumienia z 1975 roku (czyli od niemieckiego ubezpieczyciela), nie mają prawa do wypłaty dodatków emerytalnych przez polskiego ubezpieczyciela.

Każda sytuacja jest jednak bardzo indywidualna, więc jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości skontaktuj się z polskim lub niemieckim urzędem ds. emerytalnych lub doradcą emerytalnym.

Jak zwiększyć swoją emeryturę w Niemczech?

Istnieje kilka sposobów na zwiększenie swojej emerytury w Niemczech:

• Można na przykład złożyć wniosek o ochronę socjalną, gdy emerytura nie przekracza kwoty 789 euro miesięcznie.
• Emeryci mogą również podjąć dodatkową pracę. Ci, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego (a pobierają emeryturę) mogą "dorobić" jedynie kwotę nie większą niż 450 euro miesięcznie.
• Można również rozważyć zakup prywatnego ubezpieczenia emerytalnego

Czy trzeba odprowadzać podatki od niemieckiej emerytury?

Tak, niemiecka emerytura jest opodatkowana w zależności od jej wysokości. Oczywiście przy emeryturze również obowiązuje kwota wolna od podatku (która jest zmienna).

Przydatne strony dotyczące emerytury w Niemczech

Deutsche Rentenversicherung Bund

Niemiecka instytucja ubezpieczeniowa, która zajmuje się kwestiami emerytalnymi. Znajdziesz tam wszystkie najnowsze informacje dotyczące emerytury w Niemczech.

Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych oddziału ZUS w Opolu

ZUS w Opolu zajmuje się koordynacją emerytur niemieckich w Polsce. Uzyskasz tam wszelkie informacje dotyczące konkretnych sytuacji związanych z niemiecką emeryturą, uwzględnieniem okresów pracy w Niemczech czy też dotyczące "przeliczania" emerytur.

• Adres: ul. Wrocławska 24, 45-701 Opole
• Kontakt: (22) 560 16 00

Strona dotycząca emerytury w Unii Europejskiej

Na tej stronie znajdziesz wszystkie informacje dotyczące koordynacji umów emerytalnych w Unii Europejskiej. Przydatna strona, zwłaszcza jeśli pracowałeś w kilku krajach UE.

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące emerytury w UE

Na tej stronie znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące emerytury w Niemczech.

Artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi źródła prawa. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby wszystkie publikowane informacje były rzetelne i aktualne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji obowiązujących przepisów prawnych.

Źródła wykorzystane w tym artyjkule:
Deutsche Rentenversicherung, Benefits: Pension, dostęp: 21.03.2024, Źródło.
European Comission, Germany - Pensions and other old age benefits, dostęp: 21.03.2024, Źródło.