Emerytura w Norwegii w 2023 roku — komu przysługuje, jak uzyskać i ile wynosi norweska emerytura?

Pracujesz w Norwegii i zastanawiasz się, czy należy Ci się norweska emerytura? 

Jakie formalności trzeba załatwić, aby uzyskać emeryturę w Norwegii? Kiedy można przejść na emeryturę w Norwegii oraz ile ona wynosi? Czy można ją otrzymywać, mieszkając w Polsce? Co się stanie z norweską emeryturą po powrocie do Polski?

W naszym poradniku w prosty sposób tłumaczymy wszystkie kwestie związane z emeryturą w Norwegii.

System emerytalny w Norwegii

System emerytalny w Norwegii, podobnie jak w innych krajach, nie należy do najprostszych. Składa się on z 3 filarów. Dwa pierwsze są obowiązkowe, trzeci zaś dobrowolny (to my decydujemy, czy chcemy odkładać pieniądze w ramach tego filaru). Przyjrzyjmy się każdemu z nich ⬇️ ⬇️ ⬇️

3 filary emerytalne w Norwegii

I filar norweskiej emerytury (nor. Folketrygden): podstawowa emerytura państwowa

Ten filar norweskiej emerytury można porównać do państwowej emerytury z ZUS-u. To emerytura podstawowa, którą wypłaca NAV (czyli norweski Urząd Pracy i Opieki Społecznej). Ten filar jest obowiązkowy. Należy się każdej osobie, która co najmniej przez 3 lata mieszkała i pracowała w Norwegii. 

II filar norweskiej emerytury (nor. Obligatorisk Tjenestepensjon; OTP): pracownicze programy emerytalne

To emerytura nazywana “wypracowaną”. II filar emerytury w Norwegii pochodzi od naszego pracodawcy. Jest ona odkładana z naszych dochodów na dany fundusz. Większość pracodawców w Norwegii ma obowiązek stworzenia funduszy emerytalnych dla swoich pracowników. Ten filar jest obowiązkowy. 

W ramach OTP pracodawca jest zobligowany do odprowadzania minimalnie 2% wynagrodzenia brutto pracownika. Kwota ta jest przez niego wpłacana na specjalne konto emerytalne. Jeśli pracownik zarabia mniej lub równowartość stawki G*, wówczas pracodawca nie ma obowiązku odprowadzania składki na II filar emerytalny w Norwegii. Gdy przekracza stawkę G - musi odprowadzać składki (jeśli umowa pracownika o pracę jest na okres dłuższy niż 6 miesięcy). 

III filar norweskiej emerytury (nor. Individuell pensjonssparing; IPS): ubezpieczenie indywidualne 

III filar emerytury w Norwegii jest dobrowolny; to prywatne ubezpieczenie w ramach funduszu emerytalnego, który wybieramy sobie sami. To od umowy między nami a funduszem emerytalnym zależy, ile zamierzamy wpłacać na trzeci filar naszej przyszłej emerytury w Norwegii. 

Pieniądze gromadzone w ramach III filaru emerytalnego w Norwegii mogą być wykupione dopiero po 62. roku życia. Po przejściu na emeryturę zgromadzona kwota może być wypłacona jednorazowo lub w ratach. 

Państwowa emerytura w Norwegii: Folketrygden

Przyjrzyjmy się państwowej emeryturze w Norwegii, czyli I filarowi. Dotyczy ona bowiem największej liczby osób. 

Co składa się na Folketrygden?

• Emerytura podstawowa (nor. grunnpensjon) - jej wysokość zależy od czasu członkostwa w Folketrygden, nie wiąże się z tym, ile zarabialiśmy, ale ile czasu płaciliśmy składki emerytalne w Norwegii; aby ją otrzymać, należy być członkiem Folketrygden przez co najmniej 3 lata. Dopiero jednak po 40 latach otrzymuje się ją w pełnym wymiarze. Wynosi ona 100% stawki podstawowej zakładu ubezpieczeń społecznych. Jeśli pracowaliśmy krócej niż 40 lat, stawka ta zostanie odpowiednio zmniejszona. 
• Emerytura dodatkowa (nor. tillegspensjon) - jej wysokość zależy od naszych dochodów i od lat składkowych; jej przeliczenie nie należy do najłatwiejszych; na podstawie naszych dochodów otrzymuje się punkty emerytalne (pensjonspoeng), które następnie mają wpływ na wysokość naszej emerytury
• Specjalny dodatek emerytalny (nor. særtillegg) - dodatek ten przysługuje emerytom, którzy nie mają prawa do emerytury dodatkowej (o której pisaliśmy powyżej) albo tym, których emerytura dodatkowa jest niższa niż ten specjalny dodatek (særtillegg)
• Oraz w niektórych przypadkach z dodatku opiekuńczego (nor. forsørgingstillegg), zależnego od dochodu

Zasady przyznawania emerytury Folketrygden w zależności od roku urodzenia

To nie koniec zawiłości norweskiego systemu emerytalnego. W 2011 roku w Norwegii została przeprowadzona reforma emerytalna. Wprowadziła ona wiele zmian. Jedną z nich było wprowadzenie różnych zasad przyznawania emerytury państwowej Folketrygden przez NAV w zależności od wieku urodzenia: 

• Osoby urodzone przez 1954 rokiem: mają one prawo do emerytury od 17 do 75 roku życia; licząc ich emeryturę brane jest pod uwagę 20 lat, kiedy zarabialiśmy najlepiej; wszystkie informacje o emeryturze w Norwegii dla osób urodzonych przed 1954 rokiem znajdziesz tu
• Osoby urodzone po 1963 roku: mają one prawo do emerytury od 13 do 75 roku życia; na fundusz emerytalny jest odprowadzane 18,1% rocznych dochodów; wszystkie informacje dotyczące emerytury w Norwegii dla osób urodzonych po 1963 roku znajdziesz tu
• Osoby urodzone w latach 1954 a 1962: zasady przyznawania emerytury tym osobom są mieszanką dwóch powyżej opisanych zasad; więcej informacji znajdziesz tu

Komu przysługuje emerytura w Norwegii?

Polacy nabywają prawo do emerytury norweskiej, jeśli byli członkami norweskiego norweskiego systemu emerytalnego (nor. Folketrygden) przez okres minimum 3 lat. Nie muszą to być lata, które następują po sobie. Lata pracy w Norwegii sumują się. Możesz więc pracować rok, następnie mieć przerwę i pracować znowu dwa lata. Nawet taki sposób pracy zsumuje się do 3 lat.

Prawo do pełnej emerytury w Norwegii mają osoby, które odprowadzają składki przez 40 lat. 

Kto jest członkiem Folketrygden w Norwegii?

Praktycznie każda osoba pracująca w Norwegii należy do  tamtejszego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, czyli do Folketrygden. Nie dotyczy to osób, które zostały oddelegowane do pracy w Norwegii (np. przez polskiego pracodawcę). 

Jak sprawdzić, czy nasz pracodawca odprowadza składki?

W Norwegii istnieje możliwość sprawdzenia, czy nasz pracodawca odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne. Możemy zbierać odcinki od wypłat (nor. lønnslipp), sprawdzić to w naszym rozliczeniu rocznym (nor. Skatteoppgjør), wysyłanym przez norweski urząd podatkowy lub po zalogowaniu się do naszego profilu NAV. 

Wiek emerytalny w Norwegii

Wiek emerytalny w Norwegii wynosi  67 lat. Istnieje możliwość przejścia na norweską emeryturę już w wieku 62 lat, jednak zależy to od wielu czynników i jest związane z wieloma ograniczeniami. Warto jednak wziąć pod uwagę, że im później przejdzie się na emeryturę, tym wyższe będzie świadczenie. 

Po ilu latach przysługuje emerytura w Norwegii?

Żeby otrzymać podstawową emeryturę w Norwegii, należy przepracować 40 lat. Jeśli pracowaliśmy krócej, wysokość emerytury zostanie odpowiednio obniżona.

Ile wynosi emerytura w Norwegii?

Wysokość emerytury w Norwegii zależy od indywidualnej sytuacji każdej osoby. Przy obliczaniu składki jest branych pod uwagę wiele czynników: 

• Liczba lat członkowskich w Folketrygden (a w związku z tym lata odprowadzanych składek)
• Wysokość naszych dochodów 
• Rok naszego urodzenia (zasada wyliczania emerytury w Norwegii zależy od naszego roku urodzenia)
• Jaki jest nasz stan cywilny
• Posiadanie III filaru emerytalnego 
• Czy płaciliśmy składki poza Norwegią (i tak to przez ile czasu i w jakiej wysokości)

Ile wynosi średnia emerytura w Norwegii?

Średnia emerytura w Norwegii wynosi 212 997 NOK brutto rocznie (88 952 PLN). Warto podkreślić, że nie jest to kwota, którą otrzymuje każdy. Tak, jak pisaliśmy powyżej, wysokość emerytury w Norwegii zależy od lat pracy i wysokości odprowadzanych składek.

Minimalna emerytura w Norwegii

Minimalna norweska emerytura (nor. minstepensjon/minste pensjonsnivå) to nic innego niż minimalna gwarantowana wysokość emerytury z norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych.

Pełna emerytura w Norwegii należy się w Norwegii osobom, które przez po najmniej 40 lat miały członkostwo w tamtejszym systemie ubezpieczeń społecznych. Dodatkowo, należy mieć ukończone 67 lat lat, aby ją uzyskać. 

Emerytura minimalna jest liczona proporcjonalnie do do liczby przepracowanych przez nas lat. Oznacza to, że jeśli okres ubezpieczenia był krótszy niż 40 lat, minimalna emerytura w Norwegii zostanie proporcjonalnie obniżona. 

Jej wysokość zależy również od naszego stanu cywilnego. Jeśli mamy męża / konkubenta, nasza minimalna emerytura będzie uzależniona od wysokości jego/jej świadczenia. Więcej na ten emerytury minimalnej w Norwegii znajdziesz na tej stronie. 

Minimalna emerytura w Norwegii wynosi obecnie 158 621 KR. Wszystkie stawki minimalnej emerytury w Norwegii możesz znaleźć na tej stronie (są one zależne m.in. od stanu cywilnego).

Jak ubiegać się o emeryturę w Norwegii?

Należy wysłać wniosek o przyznanie emerytury do NAV. Formularz nosi nazwę “Krav om alderspensjon”. Wniosek o przyznanie norweskiej emerytury można złożyć na stronie NAV.

Norweska emerytura w Polsce

Jeśli mieszkasz w Polsce lub zamierzasz wrócić do kraju, nie tracisz prawa do swojej norweskiej emerytury:

Co się stanie z norweską emeryturą po powrocie do Polski?

Gdy osiągniesz wiek emerytalny obowiązujący w Norwegii, uzyskujesz prawo do norweskiej emerytury. Będziesz musiał wnioskować przez polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych. 

Jak ubiegać się o emeryturę w Norwegii, jeśli przebywamy w Polsce? 

Jeśli jesteś w Polsce i chcesz ubiegać się o norweską emeryturę, musisz złożyć wniosek przez polski ZUS. Emerytura norweska będzie wypłacana przez NAV. Więcej informacji na temat ubiegania się o norweską emeryturę w Polsce znajdziesz na tej stronie. Wszelkich informacji na ten temat udziela również norweski NAV.

Słownik pojęć związanych z norweską emeryturą

Poniżej przygotowaliśmy dla Ciebie listę pojęć związanych z emeryturą w Norwegii. Mogą Ci się przydać, gdy będziesz szukać informacji o tamtejszej emeryturze lub gdy będziesz się o nią starać (pojęcia posegregowane są alfabetycznie):

• Folketrygden - I filar norweskiej emerytury, jest obowiązkowy; należy się wszystkim, którzy przez co najmniej 3 lata mieszkali i pracowali w Norwegii
• Folketrygdloven to krajowa ustawa ubezpieczeniowa, która reguluje system ubezpieczeń społecznych na terenie Norwegii
• G - skrót oznaczający “kwotę podstawową” (ang. National Insurance Basic Amount), która jest używana do przeliczania wszelkich świadczeń socjalnych i emerytur w Norwegii; jej wysokość jest ustalana co roku 1 maja
• Grunnpensjon - emerytura podstawowa w Norwegii, którą otrzymujemy w ramach I filaru ubezpieczeń.
• Minstepensjon - norweska emerytura minimalna.
• NAV - norweski Urząd Pracy i Opieki Społecznej, wypłaca podstawową emeryturę; do tego urzędu składasz wniosek o przyznanie emerytury w Norwegii.
• OTP - czyli Obligatorisk Tjenestepensjon; to pracownicze programy emerytalne, II filar emerytury w Norwegii. 

Przydatne strony dotyczące emerytury w Nowegii

Oto strony, które mogą Ci się przydać, gdy zechcesz się starać o emeryturę w Norwegii:

Oficjalna strona NAV (w języku angielskim)

NAV to norweska instytucja państwowa, która odpowiada za przeliczenie i wypłacanie podstawowej emerytury w Norwegii.

Ubezpieczenie społeczne w Norwegii

Na tej stronie znajdziesz wszystko na temat ubezpieczenia społecznego w Norwegii.

Artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi źródła prawa. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby wszystkie publikowane informacje były rzetelne i aktualne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji obowiązujących przepisów prawnych.

*Stawka G to “kwota podstawowa” (ang. National Insurance Basic Amount), która jest używana do przeliczania wszelkich świadczeń socjalnych i emerytur w Norwegii; jej wysokość jest ustalana co roku 1 maja.