Günümüz koşullarında ülke ekonomileri ve para birimleri küresel düzeyde birbirlerinin yoğun etkisi altındadır. Hal böyle olunca, döviz kuru hem ticari faaliyetlerin hem de günlük hayatın tam merkezinde yer alıyor. Döviz kurlarında yaşanan değişikler ithalat-ihracat faaliyetlerinden para transferine, petrol fiyatlarından market alışverişine kadar aklınıza gelebilecek birçok finansal aktiviteyi olumlu veya olumsuz yönde etkileyebiliyor.

Bu yazımızda döviz kuru piyasalarında sık kullanılan kavramlar ve döviz kurunu etkileyen faktörler hakkında bilmeniz gerekenleri anlattık.

Döviz Kuru Nedir?

Döviz kuru, bir ülkenin para biriminin başka bir ülkenin para birimi cinsinden fiyatını veya değerini ifade eder. İki farklı para birimi arasındaki döviz kuru oranı genellikle her bir ülkedeki ekonomik aktivite, enflasyon, piyasa faiz oranları, gayri safi yurt içi hasıla ve işsizlik oranı gibi faktörlere göre şekillenir. Serbest piyasa döviz kurları olarak da bilinen bu kurlar, bankaların ve diğer finansal kuruluşların günün her saati para ticareti yaptığı küresel finans piyasasında, bu faktörler dikkate alınarak belirlenir. Kur oranlarındaki değişiklikler anlık, saatlik veya günlük olarak küçük değişikliklerle veya büyük artışlarla meydana gelebilir.

Ülkelerin kullanmayı seçebileceği çeşitli döviz kuru rejimleri vardır ancak bunlar genel olarak dalgalı (serbest) ve sabit döviz kuru olmak üzere iki geniş kategoriye ayrılır. Sabit döviz kuru rejiminde kurlar başka bir para birimine veya bir para sepetine bağlıdır. Dalgalanmayı önlemek için sabit döviz kurları genellikle daha istikrarlı olan ABD doları ve Euro gibi para birimlerine sabitlenir. Merkez Bankası gibi para otoriteleri, kurun hedef değerinde veya hedef değer aralığında kalmasını sağlamak için para birimini satın alır veya satar. Dalgalı yani serbest döviz kuru rejiminde kurlar genellikle döviz piyasasındaki arz ve talebe bağlı olarak belirlenir. Ülkenin para otoritelerinin kur piyasası üzerinde etkisi yoktur.

Döviz kuru genellikle temsil ettiği ulusal para biriminin kısaltması kullanılarak fiyatlandırılır. Örneğin; TRY kısaltması Türk lirasını, USD kısaltması ABD dolarını ve EUR kısaltması Euro'yu temsil eder.

Döviz kuru kendi içinde Alış ve Satış kuru olarak iki farklı şekilde işler.

• Döviz Alış Kuru: Sahip olduğunuz dövizi bozdurmak istediğinizde Alış Kurunu dikkate almalısınız.
• Döviz Satış Kuru: Türk lirası karşılığında döviz satın almak istediğinizde Satış Kurunu dikkate almalısınız.

Bankalar veya döviz büroları genellikle dövizi düşük fiyattan satın alıp yüksek fiyattan satarak kâr ederler. Burada elde edilen kazanca kâr marjı denir. Ülkedeki döviz piyasasının istikrarsız olması marjın (makas farkı olarak da bilinir) yükselmesine neden olur. Döviz alım satım işlemleri dengeliyse ve piyasada herhangi bir istikrarsızlık beklenmiyorsa marj düşer.

Serbest Piyasa Kuru Nedir?

Döviz kurunun herhangi bir devlet müdahalesi olmadan uluslararası para piyasalarındaki arz ve talep koşulları tarafından belirlendiği kur rejimine serbest piyasa kuru denir. Değişken veya dalgalı kur olarak da bilinen bu sistemde yerli paranın yabancı para birimleri karşısındaki değeri anlık olarak değişim gösterebilir. Merkez bankaları normal koşullarda serbest kura müdahale etmez; ancak döviz kurunda yaşanan olağandışı aşırı değişiklikleri önleyebilmek amacıyla piyasaya minimum seviyede müdahalede bulunabilir.

Serbest kur rejiminin aşağıdaki gibi bazı avantajları vardır:

• Döviz kuru güncel şartlar doğrultusunda yeniden dengelenebilir.
• Hedeflenen kurda istikrar sağlanmadığı taktirde daha etkin bir para politikası belirlenebilir.
• Yerel para biriminin değerinin artmasını destekler.
• Yurt içi ve yurt dışı kaynaklı yaşanan tutarsız ve olumsuz durumlara karşı dayanıklı bir sistemdir.

Döviz kuru; reel kur, nominal kur, çapraz kur ve efektif kur olarak dört türe ayrılır. Aşağıda her birini daha detaylı açıkladık.

Reel Döviz Kuru Nedir?

Reel döviz kuru, iki farklı ülkenin para birimlerinin herhangi bir zamanda alış ve satış fiyatları arasındaki orta noktayı ifade eder. Reel döviz kuruna gerçek döviz kuru da denir. Bir para biriminin alış ve satış fiyatı anlık değişebilen arz ve talebe bağlı olduğundan, reel döviz kuru da sürekli değişiklik gösterebilmektedir.

Reel döviz kurunu etkileyen en önemli faktör ilgili para birimleri arasındaki küresel ve bölgesel makroekonomik ilişkidir. Örneğin, ABD doları ile TL arasında ithalat, ihracat, ticaret anlaşmaları, enflasyon, ekonomik koşullar ve diğer birçok faktöre bağlı olarak dalgalanma eğiliminde olan bir reel döviz kuru grafiği mevcuttur.

Reel döviz kuru enflasyon ve alım gücü paritesine dayalı olarak hesaplanır. Dolayısıyla gerçek ekonomik durumu ve ülkeler arası fiyat farklarını daha iyi yansıtır.

Reel döviz kuru genellikle piyasada bulabileceğiniz en iyi ve adil kur oranıdır. Google'da hızlı bir aramayla herhangi iki para birimi için reel kur oranlarını kolayca bulabilirsiniz.

Bankalar, masraflarını karşılamak ve kazanç sağlamak için döviz kurlarına makas farkı eklerler. Bu nedenle özellikle geleneksel bankaların sunduğu döviz alış satış fiyatları çoğunlukla reel döviz kurundan farklıdır. Dolayısıyla her işlem öncesi aradaki farkı görmek için reel döviz kurunu kontrol etmenizi öneriyoruz.

Reel döviz kuru üzerinden para gönderebilir miyim?

Genel olarak bankalar ve transfer şirketleri uluslararası para transferi işlemlerinden kâr elde etmek amacıyla döviz kuruna marj uygulayarak, müşterilerine reel kurdan farklı bir oran sunarlar. Bu sebeple reel döviz kuru üzerinden para göndermek çoğu durumda pek mümkün değildir.

Döviz kuru marjları, paranızı aktarmayı seçtiğiniz sağlayıcıya bağlı olarak önemli ölçüde değişebilir ve genellikle transfer tutarının %0,01 ile %10'u arasındadır.

Uluslararası para transferlerinden tasarruf etmek istiyorsanız, piyasada reel döviz kuruna en yakın oranları sunan transfer hizmetini kullanmalısınız. Reel piyasa kuruna ne kadar yakınsanız, alıcınızın hesabına o kadar fazla para geçer.

✅ Monito aracında transfer ücretlerini ve döviz kurlarını hızlıca karşılaştırabilirsiniz!

🎯 Monito aracı ile para göndermek istediğiniz ülke için tüm online sağlayıcıları ücret, döviz kuru, transfer süresi ve para gönderme yöntemi açısından karşılaştırarak ihtiyaçlarınıza en uygun olanı seçebilirsiniz. Monito'da ayrıca her sağlayıcının müşteriye sunduğu kur oranlarını reel döviz kuru ile de karşılaştırabilirsiniz. 👍

Nominal Döviz Kuru Nedir?

Nominal döviz kuru, ulusal para biriminin yabancı ülkelerin para birimleri karşısındaki doğrudan değerini ifade eder. Bir başka deyişle, yabancı para satın almak için gereken yerli para miktarıdır. Nominal kur bir ülkenin döviz piyasasındaki uluslararası rekabet gücünü gösterir; ancak Nominal kurun belirlenmesinde enflasyon oranları ve satın alma gücü dikkate alınmadığı için reel ekonomik koşulları gerçek anlamda yansıtmayabilir.

Çapraz Döviz Kuru Nedir?

Çapraz döviz kuru, iki ayrı para birimi arasındaki değerin üçüncü bir para birimi cinsinden ifade edilmesidir. Çapraz kur hesaplamasında kullanılan üçüncü döviz genelde dünya çapında en fazla tercih edilen ABD doları olmaktadır.

Kambiyo kur olarak da tanımlanan çapraz kur, yatırımcılara küresel piyasalardaki hareketlilikleri daha iyi kavrama olanağı sunar. Yalnızca döviz ticaretiyle uğraşanlar için değil, aynı zamanda uluslararası iş yapan şirketler için de oldukça önemlidir.

Çapraz kur hesaplamalarında genellikle “parite” kavramı kullanılır. Parite kısaca iki para birimi arasındaki orandır. Bir ülkenin ekonomik koşulları ve faiz oranları pariteyi etkileyen en önemli faktörler arasındadır.

Reel Efektif Döviz Kuru Nedir?

Reel efektif döviz kuru bir ülkenin yerel para biriminin uluslararası ticarette diğer ülkelerin para birimleri karşısındaki değerini ve rekabet gücünü ölçmede kullanılan makroekonomik göstergelerden biridir. Reel efektif döviz kuru hesaplanırken hem yurt içi hem de dış ticaret ağırlıkları göz önünde bulunduruluyor. Bu açıdan reel efektif döviz kuru, ülkelerin uluslararası ekonomik ilişkilerindeki dengelerin anlaşılmasında çok önemli bir rol oynuyor. Efektif döviz kuru genellikle ekonomistler, analistler ve politikacılar tarafından ulusal ve uluslararası ekonomik gidişatın değerlendirilmesinde kullanılan bir araçtır.

Reel efektif döviz kurunun bir ülkenin ticaret dengesi üzerinde doğrudan etkisi vardır. Değişen reel efektif döviz kuru uluslararası rekabet gücünü şekillendiriyor. Reel efektif döviz kuru hesaplanırken enflasyon farkları ve döviz kurlarındaki dalgalanmalar da göz önünde bulunduruluyor. Reel efektif döviz kuru birden fazla döviz kuru üzerinden hesaplandığı için ekonomilerin rekabet gücünün değerlendirilmesinde daha geniş bir perspektif sunuyor.

Döviz Kurunun Değişmesinde Hangi Faktörler Etkilidir?

Serbest piyasa koşullarında döviz kuru hareketleri üzerinde birçok farklı faktörün etkisi söz konusudur. Döviz kurlarının değişmesinde neden olan ana faktörler aşağıdaki gibidir:

• Arz ve Talep Dengesi: Döviz kurları, arz ve talep dengesine göre şekillenir. Bir ülkenin ulusal para birimine talep yüksek fakat arz sınırlıysa o para biriminin değeri yükselir. Tam tersi durumda ise para biriminin değeri düşer.
• Enflasyon Oranları: Yüksek enflasyon alım gücünü azaltıp döviz talebini artırabileceği için ülkenin yerel para biriminin değerini düşürebilir. Ülkedeki düşük enflasyon ise çoğunlukla yerel para biriminin değerinin artırır.
• Ekonomik Büyüme ve Güven Ortamı: Bir ülkedeki ekonomik büyüme ve istikrar yatırımcılar için güven ortamını sağlayacağından yerel para biriminin değerini yükseltir.
• Faiz Oranları: Yabancı yatırımcıların dikkate aldığı önemli faktörlerden biri faiz oranlarıdır. Sunulan faiz oranlarının yüksek olması yabancı yatırımcıyı ülkeye çekeceği için yerel para biriminin değerini artırır. Faiz oranları düşükse yabancı yatırımcıyı cezbetmeyeceği için yerel para biriminin değeri düşebilir.
• Siyasi İstikrar: Bir ülkenin siyasi gündeminde yaşanan belirsiz ve istikrarsız koşullar yabancı yatırımcılar için riskli görünebilir. Bu da yerel para birimine olan talebi azaltarak değerini düşürür.
• Dış Ticaret Dengesi: Bir ülkenin ithalatı ihracatından fazlaysa dövize olan talep artacağı için yerel para biriminin değeri düşebilir. Bu bakımdan dış ticaret dengesinin döviz kurları üzerinde büyük etkisi vardır.
• Jeopolitik Faktörler: Global veya bölgesel yaşanan siyasi olaylar veya jeopolitik çekişmeler de döviz kurlarını etkileyebilir. Bu gibi durumlar riskli görüldüğü için yatırımcıları ülkeden kaçırabilir.
• Merkez Bankası Müdahalesi: Merkez bankaları, döviz kurlarında yaşanan aşırı dalgalanmaların önüne geçmek amacıyla piyasaya müdahale edebilir. Bu durum yatırımcıların kararlarını olumsuz yönde etkileyebilir.